XX ƏSRİN ƏVVƏLLƏRİNDƏ AZƏRBAYCAN POEZİYASINDA FOLKLOR MOTİVLƏRİ: FORMA VƏ JANR KONTEKSTİNDƏ = FOLKLORE MOTIVES IN AZERBAIJAN POETRY AT THE BEGINNING OF THE XX CENTURY: IN THE FORM AND GENRE CONTEX

다국어 초록 (Multilingual Abstract)

In the early twentieth century, folklore motifs in Azerbaijani poetry gained more attention in the context of form, image and genre. Art samples written with the use of images of folk poetry occupy an important place in the works of individual artists. In this period, the problem of genre in relation to the tradition of enlightenment-realist, critical-realist and romantic poetry, which are the main creative directions of literature, was addressed. In this sense, genre issues are at the forefront of poetry’s approach to folklore traditions and their creative use.
Compared to other literary genres, poetry is distinguished by its genre diversity. This is due to the fact that in Azerbaijani literature, as in the Eastern world, poetry has more ancient roots than in certain literary genres, on the other hand, it has its own poetic nuances in terms of form and image.
In the context of the artistic heritage of such prominent creators of Azerbaijani poetry as Huseyn Javid, Abbas Sahhat, Ahmad Javad, the interpretation and solution of the problem allows us to identify a number of important points related to folklore sources and draw the necessary conclusions.
In general, the intensification of the appeal to folklore motifs and images of folk poetry in Azerbaijani literature in the early twentieth century is characterized as a social requirement of the time. Also, the significant influence of enlightenment-realism, one of the leading currents of the period, should not be forgotten. It is noteworthy that in the works created directly from folklore, there are wide opportunities for fluent, concrete expression of ideas, simplicity of language and style.
At the beginning of the twentieth century, there was a serious need to focus on the fact that the issues of tradition and innovation played an important role in the basis of the constant appeal to the genre, form and images of folk poetry in Azerbaijani poetry.

다국어 초록 (Multilingual Abstract)

XX yüzilin əvvəllərində Azərbaycan poeziyasında folklor motivləri forma, şəkil və janr kontekstində daha çox diqqəti çəkməkdədir. Başqa sözlə,ayrı-ayrı sənətkarların yaradıcılığında xalq şeiri şəkillərindən bəhrələnilməklə yazılmış bədii örnəklər aparıcı yer tutmaqdadır. Bəhs olunan dönəmdə ədəbiyyatın başlıca yaradıcılıq istiqamətləri olan maarifçi-realist, tənqidi-realist və romantik təmayüllü poeziyanın ənənəyə münasibətində əsas etibarilə janr problemindən çıxış edilmişdir.
Bu mənada poeziyada folklor ənənələrinə üz tutulmasının, ondan yaradıcı tərzdə bəhrələnmənin təməlində ilk növbədə janr məsələləri ilk mövqedə dayanır.
Başqa ədəbi növlərlə müqayisədə şeir janr nöqteyi-nəzərindən çeşidliliyi, tür müхtəlifliyi ilə xeyli dərəcədə seçilməkdədir. Bu, bütün Şərq-islam dünyasında olduğu kimi, Azərbaycan ədəbiyyatında da şeirin bəlli ədəbi növlərdən fərqli olaraq daha əski köklərə dayanmasından irəli gəlirsə, digər tərəfdən onun forma və şəkil baxımından özünəməxsus poetik çalarlara malik olmasından qaynaqlanır.
Azərbaycan poeziyasının Hüseyn Cavid, Abbas Səhhət, Əhməd Cavad kimi görkəmli yaradıcılarının bədii irsi kontekstində problemin şərhi və çözümü folklor qaynaqları ilə bağlı bir sıra önəmli məqamların aşkarlanmasına və zəruri qənaətlərə gəlməyə imkan verməkdədir. Bütövlükdə XX yüzilin əvvəllərində Azərbaycan ədəbiyyatında folklor motivlərinə və xalq şeiri şəkillərinə müraciətin intensivləşməsi dövrün sosial tələbi kimi səciyyələnir. Həmçinin burada dönəmin aparıcı cərəyanlarından olan maarifçi-realizmin əhəmiyyətli təsiri unudulmamalıdır. Bilavasitə folklordan qaynaqlanaraq yaranan əsərlərdə fikrin, ideyanın səlis, konkret ifadəsinə, dil-üslub sadəliyinə geniş imkanlar açıldığı diqqəti çəkməkdədir. XX yüzilin əvvəllərində Azərbaycan poeziyasında xalq şeirinin janr, forma və şəkillərinə sürəkli müraciətin təməlində ənənə və novatorluq məsələlərinin önəmli rol oynadığı ilə bağlı məqamlar üzərində dayanılmasına ciddi ehtiyac duyulur.

참고문헌 (Reference)

• 1 Теория литературы, "Под редакцией Н.Д.Тамарченко, В 2 томах, том 1" Издательство Академия 513-, 2004
• 2 Cavid Hüseyn, "Əsərləri, Beş cilddə, I cild" Lider nəşriyyatı 255-, 2005
• 3 Hüseynli Hüseyn, "İnsan gah bir şeytan, gah bir mələkdir" (12) : 170-174, 2019
• 4 Səhhət Abbas, "Seçilmiş əsərləri" Lider nəşriyyatı 456-, 2005
• 5 Cavad Əhməd, "Seçilmiş əsərləri" Şərq-Qərb nəşriyyatı 296-, 2005
• 6 Cavidi xatırlarkən, "Məqalələr və xatirələr, II nəşr, Tərtib edəni İsgəndər Orucəliyev" Zərdabi LTD nəşriyyatı 592-, 2012
• 7 Əbdülhəsənli Tofiq, "Müasir Azərbaycan poeziyası: mövzu, janr və üslub problemləri" Elm nəşriyyatı 268-, 2008
• 8 Həbibbəyli İsa, "Maarifçilik və realizm"
• 9 Vəliyev Vaqif, "Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı" ADU nəşriyyatı 439-, 1970
• 10 Ənvəroğlu Himalay, "Azərbaycan şeirinin poetikası" Nurlan nəşriyyatı 385-, 2008